Στο προηγούμενο άρθρο είχαμε μιλήσει για το πως δημιουργείται ο δεσμός μητέρας – παιδιού. Τώρα θα δούμε τους τύπους δεσμών στην παιδική ηλικία και πως εμείς μπορούμε να βοηθήσουμε ένα παιδί με ασφαλή δεσμό.
Οι παρατηρήσεις για τον δεσμό μητέρας και παιδιού έγιναν από τον Ψυχίατρο Bowlby, όπου μέσα σε μια συγκεκριμένη συνθήκη τα παιδιά έμεναν με έναν άγνωστο, ενώ η μητέρα έφευγε από το δωμάτιο. Από πολύ μικρή ηλικία τα παιδιά αναπτύσσουν συγκεκριμένες στρατηγικές για να δημιουργήσουν δεσμό με τους γονείς τους. Αυτές οι στρατηγικές ονομάζονται «σχέδιο προσκόλλησης» και χωρίζεται σε τέσσερις κατηγορίες δεσμού: ασφαλής, ανασφαλής – αναποφάσιστος, ανασφαλής ή αποφευχτικός και αποδιοργανωμένος.
Τα παιδιά που έχουν ασφαλή δεσμό με τον γονιό τους ενοχλούνται όταν εκείνος απομακρύνεται και κλαίνε κατά τη διάρκεια της απομάκρυνσης του. Όταν ο γονιός επιστρέφει, τον πλησιάζουν αμέσως και συνήθως ζητούν να τα πάρουν αγκαλιά. Αφού αποκτήσουν την επαφή με το γονιό και νιώσουν πάλι ασφάλεια, γυρνάνε πίσω στο παιχνίδι τους.
Τα παιδιά που δεν έχουν ασφαλή δεσμό δεν κλαίνε, όταν απομακρύνεται ο γονιός και παίζουν με τα παιχνίδια τους χωρίς να δίνουν σημασία στην απομάκρυνση του. Αποφεύγουν και αγνοούν τον γονιό όταν επιστρέφει, δεν αποζητούν την αγκαλιά και δεν εκφράζουν κάποιο συναίσθημα θυμού ή απόγνωσης. Αυτά τα παιδιά αποφεύγουν τη σχέση. Κάποια παιδιά που δεν έχουν ασφαλή δεσμό με τους γονείς τους δείχνουν θυμωμένα και αναζητούν τον γονιό τους, αλλά όταν αυτός επιστρέφει, αντιδρούν. Άλλοτε μπορεί να θυμώνουν και άλλοτε να έχουν παθητική συμπεριφορά, δηλαδή να μην έχουν καμία αντίδραση προς τον γονέα. Στην επιστροφή του γονιού δεν επιστρέφουν στο παιχνίδι τους και μένουν κοντά στο γονιό γκρινιάζοντας.
Τέλος, υπάρχουν παιδιά με ανασφαλή δεσμό που είναι αποδιοργανωμένα, χωρίς προσανατολισμό. Αυτά τα παιδιά συμπεριφέρονται χωρίς οργάνωση και προσανατολισμό όταν οι γονείς τους είναι παρόντες. Μπορεί ξαφνικά να καταρρεύσουν ή να παγώσουν σαν να βρίσκονται σε ύπνωση, μπορεί να πιαστούν από το γονιό τους και να κλαίνε, ενώ έχουν στραμμένο το βλέμμα αλλού.
Αν ένας γονιός δεν είναι τις περισσότερες φορές προσβάσιμος (για παράδειγμα μια μητέρα με κατάθλιψη) ή ένας γονιός είναι πολύ απαιτητικός και δεν δείχνει τρυφερότητα, το παιδί μπορεί να αναπτύξει ανασφαλή δεσμό προσκόλλησης προς αυτόν τον γονιό και προς άλλους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή του. Μπορεί να προσπαθήσει να είναι σαν “μικρομέγαλος” ή να προσπαθήσει να γίνει ο γονιός του εαυτού του. Για παράδειγμα, το μωρό δεν θα κλάψει, ούτε θα λυπηθεί όταν θα φύγει ο γονιός, ενώ μεγαλύτερα παιδιά δεν θα ζητήσουν βοήθεια ή φροντίδα όταν την χρειαστούν. Θα ελέγξουν τα συναισθήματα τους και δεν θα δείχνουν πως νιώθουν. Κάποιες φορές μπορεί να είναι κυνικά, αγχωμένα και συναισθηματικά αποκομμένα.
Όταν υπάρχει ένα τέτοιο παιδί στο περιβάλλον ή το δικό μας το παιδί για κάποιο λόγο δείχνει τέτοιου τύπου συμπεριφορές μπορείτε:
- Να πάρετε εσείς την πρωτοβουλία όποτε νιώθετε ότι το παιδί χρειάζεται φροντίδα, ακόμα και αν το παιδί δεν το ζητήσει μόνο του.
- Να δείξετε ότι είστε πάντα διαθέσιμη και έτοιμη να δείξετε προσοχή ή να μιλήσετε με το παιδί.
- Να δείχνετε τα συναισθήματα σας και να μιλήσετε για τα συναισθήματα που μπορεί να νιώθει το παιδί («φαίνεσαι θυμωμένος με αυτό που έγινε, έλα να το συζητήσουμε, ή ωχ έπεσες , πρέπει να πόνεσε, έλα κάτσε για λίγο μαζί μου»).
- Να είστε ευγενική, υπομονετική και να επιμένετε – το παιδί σας χρειάζεται, αλλά φοβάται να δείξει τις ανάγκες του.
- Να χρησιμοποιήσετε μη έμμεσο τρόπο: είναι πολύ δύσκολο για ένα παιδί που αποφεύγει την επαφή να μιλήσει για πολύ προσωπικά θέματα, αλλά θα το βοηθήσει πολύ να μιλήσει για το θέμα που το ενδιαφέρει, όπως για παράδειγμα το αγαπημένο του κουκλάκι και να μιλήσετε για το πως μπορεί να νιώθει το κουκλάκι. Το παιδί θα μιλήσει για το πως νιώθει μέσα από το παιχνίδι του.
Κείμενο: Μαρία Σκόρδου, ΜΕd / Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια (maroskordou@gmail.com / www.mariaskordou.gr)
Φωτογραφίες: Pixabay
Στο EveryWoman.gr χαιρόμαστε όταν θέλεις να αναδημοσιεύσεις κάποιο post μας. Θα σε παρακαλούσαμε όμως να αναφέρεις πάντοτε την πηγή βάζοντας ένα link, ώστε να γνωρίσουν κι άλλοι το blog/magazine μας. Ευχαριστούμε πολύ.
Όλα τα posts του EveryWoman.gr αφορούν στις προσωπικές μας απόψεις και είναι γραμμένα σύμφωνα με το δικό μας γούστο. Στόχο έχουν να σε εμπνεύσουν για κάτι καινούργιο. Θα χαρούμε πολύ να μας στείλεις και δικές σου προτάσεις και ιδέες στα σχόλια.
